زاینده‌رود، قربانی مدیریت جزیره‌ای

گزارش

زاینده‌رود، قربانی مدیریت جزیره‌ای

سهم اصفهانی‌ها خشکی و برهوت

مدیریت‌های نادرست و جزیره‌ای بر روی آب رودخانه زاینده‌رود منجر شده تا سهم اصفهانی‌ها از آب این ‌رود تنها یک بیابان برهوت باشد.

به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، آب، واژه‌ای است که بسیاری از تمدن‌ها وجود خود را به واسطه این مایع گران‌بها می‌دانند و شهرهای بسیاری نیز در کنار این رودهای پر آب به وجود آمدند.

شهر اصفهان نیز یکی از شهرهایی است که به برکت وجود رودخانه زاینده‌رود بنا نهاده شد و پایه‌گذار تمدنی زیبا در فلات مرکزی ایران شد؛ شهری که به گفته سیاحان و گردشگران به عنوان نصف جهان نام‌گذاری شد و به خاطر وجود بناهای تاریخی زیبا به شهر موزه نیز شهرت پیدا کرد.

وجود کارخانه‌های بزرگی همچون ذوب‌آهن، فولادمبارکه، صنایع پتروشیمی و پالایشگاه و بسیاری از صنایع دیگر نیز به خاطر جریان آب زاینده‌رود حیات بخش اقتصاد این دیار بود و کشاورزان شرق اصفهان نیز به برکت آب این رودخانه سال‌های سال به تولید غله و محصولات کشاورزی می‌پرداختند.

این روزها اصفهان با مشکل خشکسالی مواجه است و 25 کیلومتر از رودخانه زاینده‌رود نیز خشک شده که این تأثیرات منفی‌ اقتصادی، فرهنگی و روانی را به دنبال داشته است؛ رودخانه‌ای که سال‌ها طراوت و شادابی را برای احالی دیار گنبدهای فیروزه‌ای به دنبال داشته است و مردم اصفهان در زیر دهانه‌های پل تاریخی خواجو آواز خوشحالی سر می‌دادند و صدای ترانه آب بر دهانه‌ پل‌های تاریخی آرامش خاصی را به مردم اصفهان می‌داد و مردم اصفهان به دور از غم و غصه‌های روزگار شادی خود را با خانواده در کنار این رود زیبا تقسیم می‌کردند و اما در حال حاضر با خشک شدن این رودخانه تبعات منفی روحی و روانی را برای مردم این دیار به دنبال داشته است.

از دیگر معضلات این خشکی می‌توان به کاهش ورود گردشگر به شهر اصفهان اشاره داشت که به گفته کارشناسان خشکی زاینده‌رود کاهش 30 درصدی ورود گردشگر به این استان را به دنبال داشته است و موضوع خشکسالی تولید صنایع دستی اصفهان را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است.

*نبود آب کیفیت هنر را اصفهان می‌برد

رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان در این زمینه با بیان اینکه هنر قلمکار اصفهان از نظر کیفیت گوی سبقت را در عرصه جهانی از دیگر رقیبان ربوده، اما این روزها کم خروش شده و با آب چاه‌های کشاورزی پارچه قلمکار تولید ‌شده کیفیت ندارد.

غلامعلی فیض‌اللهی گفت: روانی آب و وجود ریگ‌هایی که در اطراف رودخانه وجود دارد سبب می‌شود تا پارچه‌ها با ملایمت خشک شوند و این به داشتن کیفیت خوب در این هنر کمک بسیاری می‌کرد؛ در حالی که استفاده از آب چاه این کیفیت را از هنر قلمکار می‌گیرد.

وی افزود: کمی آب چاه‌ها نیز سبب بروز مشکلاتی شده چرا که روستاییانی که کشاورزی می‌کنند از وجود مواد شیمیایی این هنر برای محصولات کشاورزی‌شان گله‌مند هستند.

همچنین علیرضا ذاکر اصفهانی استاندار اصفهان در مورد ادامه خشکسالی و تهدید بخش بسیاری از آثار تاریخی و تمدن هزاران ساله واقع در کاشان هشدار داد و گفت: ادامه روند خشکسالی در اصفهان نگران کننده است و در صورتی که فکری به حال آن نشود بخش بزرگی از تمدن ایران نابود خواهد شد.

نگرانی اصلی در این زمینه را می‌توان از جنبه اقتصادی این امر بررسی کرد به طوری که اقتصاد در استان اصفهان بر پایه آب زاینده‌رود شکل گرفته است و با توجه به اینکه استان اصفهان قلب تپنده اقتصاد کشور است با این خشکسالی اقتصاد در زمینه صنعت و کشاورزی با تهدید ویژه‌ای مواجه می‌شود.

در این ارتباط چند روز قبل نیز جلسه مدیریت بحران آب در محل استانداری اصفهان برگزار شد و در این جلسه کارشناسان دانشگاهی و نمایندگان کشاورزان در حضور علیرضا ذاکر اصفهانی استاندار اصفهان و علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو به بیان مشکلات و دغدغه‌های خود و البته به بیان راه حل در این خصوص پرداختند.

به گفته منصور شیشه‌فروش مدیرکل حوادث غیرمترقبه استان اصفهان حجم آب سد زاینده‌رود نسبت به بلند مدت 75 درصد کاهش داشته است و این شرایط طوری شده که در حال حاضر 60 درصد از قنوات و چاه‌های استان اصفهان خشک و کم آب شده است.

وی با بیان اینکه همچنان استان اصفهان با بحران خشکسالی مواجه است و بارندگی‌های این استان نسبت به گذشته کاهش داشته است، اظهار داشت: به دلیل خشکسالی در حال حاضر 215 روستای این استان با تانکر آب‌رسانی می‌شود و این در حالی است که اعتبار طرح‌های مدیریت بحران و خشکسالی استان اصفهان در سال 90 بالغ بر 1000 میلیارد ریال است.

همچنین بارش‌ نزولات آسمانی در سال 91 با توجه به اینکه در مناطق سرچشمه رودخانه زاینده‌رود نبوده مشکلی از کم‌آبی در استان اصفهان رفع نکرده و در چند ماه آینده نیز بارشی برای استان اصفهان پیش‌بینی نشده است این پیش‌بینی کارشناسان هواشناسی استان اصفهان از وضعیت بارندگی در ماه‌های آینده در اصفهان است و این خود نشان دهنده بحران در زاینده‌رود است.

در سال جاری وارد سال پنجم خشکسالی شده‌ایم که با نهایت تأسف این پدیده در این روزها ادامه پیدا کرده و اوضاع بدتر شده است.

غلامرضا حیدرپور معاون بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به حجم مخزن سد زاینده‌رود تصریح کرد: حجم مخزن سد زاینده‌رود 80 درصد کاهش داشته و ورودی‌های این سد نیز نسبت به سال گذشته از  متوسط نرمال آن نیز 40 درصد کاهش پیدا کرده است.

وی اظهار داشت: بارندگی‌ها در سر شاخه‌های استان در سال جاری نسبت به متوسط دراز مدت آن نیز حدود 30 درصد کاهش پیدا کرده است.

در ستاد بحران آب استان نیز مصوب شد که مقداری آب در قسمت شرق استان بابت کشت غلات تأمین شود و صنایع و شرب نیز نزدیک به 20 درصد کاهش پیدا کند.مقرر شده که برای حفظ باغ‌های غرب استان نیز هفته‌ای یک مرتبه آب به این مناطق داده شود.

یکی دیگر و البته مهم‌ترین دلایل خشکی رودخانه زاینده‌رود را می‌توان به مدیریت‌های غلط در مورد آب زاینده‌رود دانست که آغاز آن در سال 84 و با تصویب قانون استقلال آب استان‌ها کلید خورد که بر اساس آن منافع کوتاه مدت و بر خلاف اصل ضرورت مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبی تصویب گردیده موجب ناپایداری حوضه و خسارات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی در دراز مدت بود.

کشاورزان شرق اصفهان  که نماینده آنها در جلسه بحران آب اصفهان حضور داشت نیز لغو این مصوبه را از نمایندگان اصفهان خواستار شدند تا قانون مزبور لغو و حوضه زاینده‌رود از زردکوه بختیاری تا تالاب گاوخونی در شرق اصفهان با مشارکت بهره برداران تحت مدیریت واحد قرار گیرد.

علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در این جلسه از عملکرد وزارت نیرو در مورد مجوز برداشت بی‌رویه آب در چهارمحال و بختیاری دفاع کرد و به گونه‌ای اصفهانی‌ها را در ارتباط با خشکی زاینده‌رود مقصر دانست و گفت: سهم استان اصفهان در تأمین آب جدی نیست و استان اصفهان در تأمین آب مورد نیاز خود وابسته به استان‌های هم‌جوار است و بنابراین باید از قطره قطره نهایت استفاده را داشته باشد.

وی با انتقاد از قانون مصوبه سال 84 در ارتباط با استانی و منطقه‌ای شدن مدیریت آب اظهار کرد: زمانی ‌که مدیریت آب استانی شود، آب حالت عمده خود را از دست می‌دهد و علم نیز با این نوع مدیریت مخالف است.

سخنان دائمی در همان جلسه با انتقاد شدید نماینده کشاورزان استان اصفهان مواجه شد؛ وی در حالی که از صحبت‌های دائمی عصبانی شده بود گفت: من متأسف هستم که شما از تخلفات وزارت نیرو در مورد برداشت‌های بی‌رویه از آب زاینده‌رود از طرف چهارمحال بختیاری دفاع کردید.

وی با بیان اینکه کشاورزان در زمان فتنه و همچنین در زمان برگزاری انتخابات از گفتن بسیاری از مشکلات خودداری کردند، گفت: نمایندگان مردم اصفهان در مجلس در صورت حل نشدن مشکل آب اصفهان باید به استیضاح وزیر نیرو اقدام کنند.

نماینده کشاورزان شرق اصفهان ادامه داد: چه منطقی می‌گوید آبی که بدون استفاده از انرژی در زمین جاری می‌شود را پمپاژ کرده و به ارتفاعات برده و بسیاری از زمین‌های کشاورزی را به کویر تبدیل کردید.

کشاورزی را که سال‌ها کارش کشاورزی بوده بیکار کردید تا یک لیتر آب پمپاژ کنید ببرید به ارتفاعات و با این کار هم مصرف انرژی بالا می‌برید و هم اینکه زاینده‌رود معنای خود را از دست می‌دهد و آب از حوزه زاینده‌رود خارج می‌شود.

این‌ها و بسیاری از صحبت‌های دیگر گوشه‌ای از دغدغه‌های کشاورزان اصفهان بود که عباس مقتدایی نماینده مردم اصفهان قول پیگیری مشکلات مردم اصفهان از جمله مصوبه غلط سال 84 را به داد.

حمیدرضا فولادگر نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در خصوص خشکسالی در اصفهان با بیان این که در سال‌های خشکسالی بیشترین خسارت متوجه کشاورزان شرق اصفهان شده است، تصریح کرد: کشاورزی تنها منبع درآمد منطقه شرق اصفهان است این در حالی است که در بالادست کشاورزی شغل دوم و یا سوم به شمار می‌رود.

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اگر خشکسالی است و قرار بر سازش با کمبود آب است چرا فقط شهرهای پایین دست باید با معضل نبود آب دست و پنجه نرم کنند؟!

فولادگر با اشاره به این که سال‌ها مردم دو استان اصفهان و چهارمحال بختیاری هم زیستی مسالمت آمیزی داشته‌اند، تصریح کرد: متأسفانه عملکرد ضعیف مدیران میانی در چند سال اخیر باعث به وجود آمدن این وضعیت حساس شده است.

وی با تاکید بر این که اجرای پروژه های آب‌رسانی از جمله طرح بهشت آباد خاطرنشان کرد: بودجه مورد نظر برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است و بر اساس مصوبه دولت 70 درصد این طرح توسط بخش خصوصی و 30 درصد را دولت تقبل کرده است.

طرح بهشت‌آباد محکم‌ترین قوانین را برای اجرا دارد و بر اساس این طرح در شرایط عادی 230 میلیون متر مکعب سهم خوزستان، 170 میلیون متر مکعب سهم چهارمحال و بختیاری و 600 میلیون متر مکعب نیز سهم اصفهان، یزد و کرمان خواهد بود که در این ارتباط متأسفانه چهارمحال و بختیاری با اجرای این طرح مخالفت می‌کند، این انتقادات را فولادگر به زبان آورد و گفت: این در حالی است که در اجرای این طرح اول سهم چهارمحال و بختیاری بیشتر از این است.

در این بین و در گیر و دار خشکسالی و بی‌مدیریتی‌‌ها هر کسی می‌خواهد سهم خودش را از آب زاینده‌رود داشته باشد که در این مورد عده‌ای از مردم چهار محال و بختیاری در مقابل تونل گلاب به منظور ممانعت از اجرای این طرح تجمع کرده و که این کار باعث توقف موقت طرح تونل گلاب و بهشت آباد شده است.

البته مقرر شده تا وزیر نیرو نشستی را در مورد بحران آب و خشکی زاینده‌رود با استانداران چهار استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، یزد و خوزستان داشته باشد تا مشکل کم آبی این روزهای اصفهان  و فلات مرکزی ایران برطرف شود.

وقتی که سهم 23 هزار شهیدی که اصفهانی‌ها تقدیم انقلاب کردند و حضور اصفهانی‌ها در تمامی عرصه‌های انقلاب و مقابله با بحران‌های سیاسی فراموش می‌شود؛ وقتی که 80 درصد مسکن مهر واقع در فولادشهر سهم غیر اصفهانی‌ها است؛ وقتی که اصفهان محصور آلودگی‌های ناشی از کارخانجات بزرگی است که کمک بزرگی را در تولید و صادرات غیر نفتی دارد؛ پس چرا موقع حق‌آبه اصفهانی‌ها که می‌شود آنها کوچک‌ترین سهم را از این رود تاریخی دارند؛ همگان فکر می‌کنند اصفهان شهر برخورداری است اما کسی جواب برخوردهای نامناسب نسبت به اصفهانی‌ها را نمی‌دهد.