مواظب باشیم ...

 گفتگو

رئیس شورا:
مواظب باشیم صنعت گلابگیری سرنوشت فرش کاشان را پیدا نکند 

سید محمد علوی نوش‌آبادی 

رئیس شورای اسلامی شهر نیاسر و مسئول صنف گلابگیران سنتی بخش نیاسر مرتب به این در و آن در می‌زد تا کارهای جشن گل محمدی جفت و جور شود. مواظب است که به میهمانان و گردشگران بد نگذرد. برای میهمانان ویژه‌ای که از راه دور آمده‌اند گلاب اهدا می‌کند. با خود گفتم امیدوارم دغدغه دفاع از حق و حقوق کشاورزان و گلابگیران را هم داشته باشد. در گیر و دار کمی وقت دستی بر شانه من می‌کشد تا رنجیده خاطر نشوم. بالاخره فرصتی دست می‌دهد تا کارها و برنامه‌های جشنواره را با یکدیگر مرور کنیم.
ـ چرا جشن های گلاب گیری از نیاسر شروع می شود؟
چون گل‌های محمدی در شهر نیاسر به دلیل شرایط آب و خاک زودتر از سایر نقاط شهرستان شکوفه می‌دهند.
ـ چرا امسال جشن دیرتر برگزار شد؟
جشن گلابگیری هر سال در اوایل نیمه دوم اردیبهشت ماه برگزار می‌شد. ولی امسال به دلیل سردی هوا غنچه گل‌ها دیرتر شکفته شدند. به همین دلیل جشن گل و گلاب نیاسر در روز 23 اردیبهشت ماه مصادف با سالروز ولادت حضرت فاطمه (س)  برگزار ‌شد و این موضوع برای گلابگیران نیاسری باعث افتخار است
ـ آمار ی از تعداد شرکت کنندگان در این مراسم دارید؟
هرساله نیاسر در مراسم آیینی گلابگیری پذیرای 120 تا 150 هزار مسافر است.البته وجود آثار تاریخی زیبا مانند چارتاقی ساسانی، غار رئیس، کوشک و حمام صفویه، چشمه اسکندریه، آبشار بلند،‌ برج دیدبانی چالقه‌قاب و آسیاب‌های آبی این مسیر و صدها دیگ گلابگیری سنتی  پذیرای مسافران بسیاری از سراسر کشور در این ایام است.
ـ اهمیت این آیین چیست؟
اهمیت زیادی دارد. هم فرهنگ سازی می‌شود. هم آموزش داده  می شود. هم مردم گلاب بهتر را خواهند شناخت و استفاده های دارویی بیشتر خواهند نمود و اکتفا به معطر کردن نخواهد شد. ضمن این که گام های توسعه را تسریع می بخشد.
ـ با چه موانعی روبرو هستید؟
یکی از صنایع اصلی کاشان گلابگیری است که گویی سرنوشت فرش را می خواهد پیدا کند. اهمیت گلابگیری سنتی پایین آمده است. قبلا گلابگیران کد بهداشتی داشتند اما حالا ندارند. این امر باعث می شود اجازه نداشته باشند محصولشان به خارج شهرستان برود. این امر باعث ذخیره شدن گلاب در انبارها شده و ضربه محکمی اول به گل دار و بعد به گلاب گیر خواهد خورد. با توجه به این که اگر محصول کشاورز را گلاب گیر مصرف نکند عرضه گل محمدی زیاد ولی تقاضا پایین خواهد بود.نتیجه آن که قیمت شکسته می شود و برای کشاورز صرف نمی کند. آن وقت تخریب باغ های گل محمدی در پی خواهد آمد و 70درصد جمعیت نیاسر و قمصر و برزک با بیکاری مواجه خواهند شد. 
ـ رتبه تولید گلاب نیاسر چقدر است؟
همانطور که گفتم در حدود 70 درصد جمعیت بخش نیاسر در صنعت تولید گل محمدی و گلاب فعالیت می‌کنند. به طوریکه 37 درصد گلاب ایران در این شهر تولید می‌شود.
حدود 5 هزار نفر در تولید گل محمدی فعال هستند. حدود 600 واحد سنتی کوچک و بزرگ در این شهر فعالیت می‌کنند و  600 خانوار نیز به روش سنتی گلاب تولید می‌کنند.
شش واحد صنعتی گلابگیری هم وجود دارد. حدود 50 درصد محصول گلاب این شهر به کشورهای اروپایی و عربی صادر می‌شود.
1400 هکتار سطح زیر کشت گل محمدی کاشان است که از آن مقدار نزدیک به 680 هکتار در بخش نیاسر است. از این مقدار به طور متوسط نزدیک 2500 تن گلاب مرغوب و300 کیلو اسانس خالص به دست می‌آید. اسانس گل محمدی ماده موثره ادکلن های فرانسه است.از نظر ارزآوری هر یک کیلو اسانس گل محمدی در کشور فرانسه به نرخ سال 12 تا 18 هزار دلار خرید و فروش می شود.
ـ به واحدهای صنعتی اشاره کردید.آیا در نیاسراسانس هم تولید می شود؟
بله تولید می شود. درصد اسانس گل محمدی نیاسر بسیار بالا است و گلابی که پس از گرفتن اسانس باقی می‌ماند به کشورهای عربی صادر می شود. با آن که از نظر کیفیت بالاترین اسانس در کشور را دارد ولی با توجه به این که  اسانس‌های تقلبی در بازار وجود دارد، گلاب شهرستان کاشان را در معرض خطر قرار داده است.
ـ تفاوت تولید گلاب سنتی با گلاب صنعتی در چیست؟
در مراحل تولید گلاب سنتی عطر و اسانس آن جدا نمی شود در حالی که در مراحل تولید صنعتی گلاب عطر و اسانسش همزمان جدا می شود.
ـ فعالان بخش تولید گلاب با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه، بسته بندی و سوخت از جمله مشکلات فعالان این صنعت است. این موارد بر روی قیمت گلاب تاثیر بسیاری داشته به گونه‌ای که مصرف کننده قادر به خرید گلاب درجه یک و مخصوص نیست. من البته از گلاب گیر دفاع کرده ام. ناظرین هم می گویند بیش از 15 درصد نمی‌توانند روی قیمت محصول بکشند.
قیمت گلی که کشاورز واگذار می‌کند در مقایسه با نرخ گلی که واسطه‌ها اعلام می‌کنند بسیار متفاوت است و برای کنترل قیمت گل باید دست واسطه‌ها کوتاه و در قالب شرکت تعاونی عرضه شود.
کشت گل محمدی در سال یک مرتبه است.جمع آوری گل های محمدی توسط گلچین‌ها در مدت 20 روز الی یک ماه انجام می‌شود و در این مدت گلچین‌ها باید تمام سعی و تلاش خود را بکنند تا تمام گل‌ها را جمع آوری کنند.
گلچین‌ها نمی‌توانند در این مدت آن طور که باید و شاید و به موقع محصول را با اسانس بالا و راحت جمع آوری کنند و نیاز به نیروی کمکی دارند ولی نیروی کمکی باعث از بین رفتن درصد زیادی از سود آنها می‌شود.
از طرفی بیشتر گلچین‌ها زن هستند. محصول کشاورزان بیمه یک ساله می‌شود ولی گلچین‌ها بیمه نمی‌شود.
برخی  هم اسانس را به جای عطر گل استفاده می کنند که بازار جهانی ما را دستخوش خود قرار می دهد.
ـ وسخن آخر:
از ناظران گلاب گیری می خواهیم پیش از آن که به قیمت جنس اهمیت دهند به کیفیت جنس بها بدهند. در این گردهمایی ها به جاست که بخشی از مراسم به صاحبان این صنعت به خصوص مشکلات گل و گلابگیری چه در بخش صنعتی و یا سنتی پرداخته شود تا با حضور پررنگ رسانه ها  صدای این قشر هم شنیده شود.