فریاد خاموش آتشکده زیر گوش مسئولین شهر

خبر

فریاد خاموش آتشکده زیر گوش مسئولین شهر

اثر باستانی مربوط به پیش از اسلام در چند قدمی تخریب کامل

دوستداران میراث فرهنگی در حالی برای جلب توجه بیشتر به آثار و بناهای تاریخی دوره قاجاریه و حتی پهلوی شاخه و شانه می‌کشند که یکی از آثار مهم و منحصربفرد دوره ساسانی در همین نزدیکی در حال فروپاشی و از بین رفتن است.

دکتر محمد مشهدی محقق دانشگاهی با بیان این مطلب و با اشاره به چارتاقی خرمدشت افزود: این بنا یک مجموعه مهم تاریخی- مذهبی بوده که چارتاقی بخشی از آن است.

وی افزود: این مجموعه شامل آتشکده، راهرو، اتاق ها و دیگر فضاهای لازم برای یک نیایشگاه ایرانی است. به جز چارتاقی که ساختار کلی آن پابرجاست، پلان دیگر فضاها تا ارتفاع حدود یک متر موجود است.

دکتر مشهدی این مجموعه تاریخی را در منطقه و احتمالا کشور منحصربفرد ذکر کرد و گفت: به اعتقاد من این مجموعه به سبب اینکه پلان نسبتاً کاملی از یک آتشکده و نیایشگاه محلی را به دست می دهد غیر قابل مقایسه با آتشکده های دیگر است و نباید از این مهم به سادگی گذشت.

این عضو هیئت علمی دانشگاه به مشکلات این مجموعه تاریخی اشاره کرد و تشریح کرد: من پس از مطالعه گزارش ثبتی آتشکده خرم دشت متوجه شدم که متأسفانه در گزارش ثبتی که در سال ۸۲ تنظیم شده است هیچ اشاره‌ای به سازه‌های اطراف چارتاقی نشده و حتی پلان آن نیز رسم نشده است. این موضوع شاید یکی از دلایل بی‌توجهی به این مجموعة بی‌نظیر است.

دکتر مشهدی گفت: به نظر من مهم و ضروری است که کارشناسان میراث فرهنگی مطالعات باستان‌شناختی کاملی روی این مجموعه انجام داده و ضمن تهیه نقشه کامل و تحلیل نوع کاربری فضاهای موجود، طرح مرمتی متناسب با آن را آماده و توسط کارشناسان اجرا کنند تا هرچه زودتر از نابودی بنا جلوگیری شود.

این استاد دانشگاه با اظهار تأسف از تخریب بنا به علت بی‌توجهی و عدم انجام کارهای مرمتی افزود: در کنار بی‌توجهی سازمان‌های عریض و طویل مسئول، سودجویان نیز به امید واهی یافتن عتیقه، با تخریب بی رحمانه نقاط مختلف این مجموعه وضعیتی بحرانی برای آن به وجود آورده‌اند. وجود چاهک‌های کنده شده در چارتاقی و اطراف آن و تخریب سکوهای سست چارتاقی تأییدی بر این ادعاست.

وی افزود: این بنا با وجود کار ناقص ترمیمی که روی هلا‌لی‌های آن صورت گرفته است، در قسمت سکوهای داخلی و سازه های پیرامونی به حدی سست و ضعیف است که با چند ضربه کلنگ سودجویان به پایین ریخته خواهد شد.

وی چارتاقی‌ها را بناهایی به جای مانده از دوره ساسانی دانست و افزود: در ایران تعداد قابل ملاحظه ای از این چارتاقی ها بر جای مانده است که در این منطقه می‌توان به سه آتشکده نیاسر، نطنز و خرمدشت اشاره کرد. البته برخی از محققین به آتشکده ابیانه نیز اشاره کرده و برآنند که این بنا در یک بازه زمانی تغییر ساختار و کاربری داده است.

وی افزود: عموم محققین کاربرد چارتاقی‌ها را برای نگهداری از آتش مقدس دانسته‌اند. البته برخی از پژوهشگران همچون آقای مرادی غیاث آبادی معتقدند این بناها به جز کاربرد آتشکده‌ای، کاربرد تقویمی نیز داشته است. گویا چارتاقی‌ها برای نشان دادن زمان دو انقلاب زمستانی و تابستانی و دیگر نشانه های نجومی که زمان برگزاری اعیاد و آیین های سالانه را نشان می داده است، اهمیت قابل ملاحظه داشته است.

دکتر مشهدی وجود بناهای تاریخی را به عنوان بخشی از فرهنگ ایران دانست و تصریح کرد: مهم این است که اداره میراث فرهنگی اهمیت این مجموعه را درک کرده و برای حفظ آن اعتبار قابل قبولی در نظر بگیرد. در غیر این صورت این بنای مهم بازمانده از دوره ساسانی در عین بی توجهی نابود خواهد شد.

وی افزود: این در حالی است که با باز سازی و تشخیص عناصر معماری این مجموعه، می توان آن را به عنوان یکی از جاذبه ای گردشگری کاشان مطرح کرده و بخشی از میراث فرهنگی ایران که یادگاری از تدین و خداپرستی مردمان این سرزمین است را برای آیندگان به ارث گذاشت.

مشهدی با توجه به وجود نیروهای متخصص و علاقه مند در اداره میراث فرهنگی کاشان اظهار امیدواری کرد که این بنا از وضعیت کنونی خارج شود، گر چه اهتمام جدی به مطالعات و مرمت اساسی آن را فراتر از ظرفیت های مالی و فنی موجود در شهرستان دانسته و معتقد است این کار نیازمند عزم میراث فرهنگی استان و سازمان میراث فرهنگی کشور و پژوهشکده باستان شناسی است.

گفتنی است این مجموعه تاریخی در منطقه خرمدشت و در نزدیکی میدان نطنز کاشان واقع شده است.

ماهنامه جوان کویر

روزنامه کاشان

25 بهمن ماه 1390