فربد:نگذارید کاشان از تشنگی بمیرد

خبر

فربد:نگذارید کاشان از تشنگی بمیرد

سعید غلامیان - مجید رفیعی

حسین فربد رئیس شورای اسلامی‌شهر کاشان است،و عضو شورای اسلامی‌شهرستان و استان و نماینده شورای استان در شورای عالی استان‌ها است. چندی قبل به سراغ او رفته و در گفت‌وگویی، از بحران آب شهرستان و عملکرد شورا را در این باره را از زبان او میشنویم.

وضعیت تأمین آب شهر کاشان چگونه است؟

حدود ۸۰ درصد آب شهر کاشان از منابع زیرزمینی و ۲۰درصد از آب انتقالی زاینده‌رود تأمین می‌شود. حداکثر تولید آب از چاه‌ها حدود ۸۹۰ لیتر بر ثانیه با متوسط آبدهی ۱۱ لیتر بر ثانیه است.

کیفیت آب کاشان از منابع چاه‌ها مطلوب به نظر نمی‌رسد، امّا با مخلوط شدن آن با آب زاینده‌رود تقریباً از کیفیت قابل قبولی برخوردار است.

با وجودی که حدود ۲۰ سال از شروع عملیات اجرایی آبرسانی از ارتفاعات کوهرنگ می‌گذرد، متأسفانه به جای اینکه هر روز شاهد پیشرفت باشیم، اجرای پروژه همراه با رکود  بوده است. از طرف دیگر از ظرفیت‌های موجود نیز استفاده نمی‌شود. در هر سال با کاهش آب ورودی روبرو هستیم. بطوری که در سال ۱۳۸۶ با ورود ۲۶۰ لیتر بر ثانیه و  سال ۱۳۹۰ با کاهش ۲۰درصد به طور متوسط به میزان ۱۸۰ لیتر در ثانیه آب وارد شبکه کاشان می‌شود. در صورتی که هزینه‌های اجرایی در قبوض آب از مردم گرفته می‌شود و آنها هزینه را در مقابل ۱۰۰۰ لیتر بر ثانیه می‌پردازند. اینک سوال اینجاست که پس از گذشت ۲۰ سال چه کسی  جوابگوی هزینه استهلاک تجهیزات و وسایل آبرسانی و اصلاح آن است، بدون اینکه سودی برای مردم داشته باشد.

به مشکل دیگری که در این حوزه می‌توان اشاره کرد قدیمی‌بودن شبکه و تأسیسات آبرسانی در شهر کاشان است؛ ۳۶۰ کیلومتر از شبکه دارای عمر ۴۰ ساله و ۳۵۰ کیلومتر با قدمتی ۱۰ ساله و ۱۷۰ کیلومتر آن سن و سالی ۵ ساله دارند. مشکل شرکت در رابطه با تعویض شبکه ۴۰ ساله و در آینده نزدیک شبکه ۱۰ ساله است. پی‌آمد این موضوع، اتلاف حدود ۶۰ میلیون مترمکعب آب  در بافت‌های فرسوده است که اصلاح و مرمت آن بسیار ضروری است.

از مجموع ۸۰ چاه شرکت آب و فاضلاب کاشان به طور متوسط فقط ۱۱ لیتر برثانیه آب برداشت می‌شود که این موضوع، نشان بحرانی بودن وضعیت منابع آب زیرزمینی در منطقه است که باید مسئولین شهرستان، استان و نیز در سطح ملی در قوه مجریه و مقننه پیش از ورود به شرایط بحرانی فکری برای آن بکنند. توجه ویژه به آب‌رسانی از ارتفاعات کوهرنگ و احداث تونل دوم و تونل گلاب می‌تواند یکی از راههای مقابله با کاهش نزولات آسمانی و آب‌های زیرزمینی باشد. شورای اسلامی شهر کاشان انتظار دارد، مسئولان امور، در این زمینه از هر گونه مساعدت دریغ نکنند.

شما به بحران آب و راههای برون رفت اشاره دارید. یکی از راهها، صرفه‌جویی و درست مصرف کردن است. امور شهرداری ضمن هماهنگی با شورای اسلامی‌شهر اداره می‌شود. برای کاهش مصرف آب در فضای سبز چه اقدامی‌صورت گرفته است؟

شهرداری از ۲۵ حلقه چاه به صورت کامل و تعدادی چاه به صورت سهمی برای آبیاری فضای‌های سبز با ۵۵۰ لیتر در ثانیه استفاده می‌کند. حدود ۷/۹۸درصد از این طریق تأمین می‌شود و حدود ۳/۱درصد از آب شرکت آب و فاضلاب استفاده می‌کند.

آن میزان فضای سبز که در اختیار شهرداری است به۸۰۰ هکتار می‌رسد که ۴۵ هکتار آن چمن‌کاری و ۲۰۵ هکتار آن گونه‌های گیاهی از جمله: نارون، کاج تهران، کاج مشهد و &#۸۲۳۰; و ۵۵۰ هکتار جنگل‌کاری و کمربند سبز حاشیه شهر است. آبدهی ۲۵ هکتار فضای سبز به صورت بارانی، ۲۳۵ هکتار کمربند حاشیه شهر به صورت قطره‌ای و ۵۴۰ هکتار به روش سنتی است.

با توجه به این که شهرداری متولی فضای سبز است از طریق انجام عملیات اجرائی در سال‌های گذشته و برنامه‌ریزی برای سال‌های آتی گام‌های مؤثری به منظور مصرف بهینه آب برداشته است تا ضمن کاهش مصرف آب از چاه‌های تحت اختیار، بتواند از ۳/۱درصد آب شرکت آب و فاضلاب نیز استفاده نکند. همچنین باید از گونه‌های گیاهی مناسب که به آب کمتر نیاز دارد و در مقابل گرما مقاوم است استفاده شود.

همانطور که اطلاع دارید مصرف آب فضای سبز شهرداری از منابع زیرزمینی معادل مصرف شرب شهرستان است، به عبارت دیگر مصرف فضای سبزی، ۸/۴درصد و شرب ۵/۶درصد است.  آیا نگاه مجموعه شورای شهر و شهرداری برای استفاده بهینه از منابع آبی نگاهی جدی است؟

هرچند سؤال شما تکراری است و پاسخ آن در پرسش‌های قبلی داده شده است ولی باید پرسید ۵/۸۷درصد در چه بخشی مصرف می‌شود، متولی آن چه کسی است و چه برنامه‌ای باید برای مصرف بهینه آب تدوین شده است؟  فکر می‌کنم در اینجا دخالت شورایی به نام شورای عالی آب باید ضروری است و باید در سیاست‌های کلی و کلان این بخش که بیشتر در امر کشاورزی و دامداری است فکری شود. هرچند که شورا و شهرداری نیز تلاش خود را خواهند کرد که مصرف را کاهش دهند.

 آیا این کاهش در قالب برنامه مشخص تدوین شده است؟

بله مشخص است . شورا مشخص کرده است که شهرداری باید فضای سبز خود را به طرف بارانی و قطره ای ببرد.

 آیا این موضوع، قابلیت پیگیری دارد؟

ما برای حرکت به طرف مصرف بهینه  بودجه مشخصی در نظر گرفته‌ایم.

 شهرداری در اجرای برنامه موفق بوده است؟

بله ، تاکنون موفق بوده است. خیلی از فضای سبز ما به سیستم بارانی و قطره‌ای مجهز شده است. در همین بلوار قطب راوندی فضای سبز با روش قطره‌ای آبیاری می‌شود. بگذریم از این که می‌آیند و لوله‌های ما را می‌برند و مجبور هستیم آنها را مرمت کنیم.

البته در همین طرح‌ها ، اتلاف آب دیده می‌شود. شیرها تنظیم نیست و آب در خیابان می‌ریزد و باعث مزاحمت برای رهگذران و وسایل نقلیه می‌شود؟

قبول دارم. حتی در بعضی جاها در آبیاری سنتی آب از لای سنگ و جدول به داخل خیابان‌ها می‌آید و در سطح آسفالت پخش می‌شود به شهرداری هم گفته‌ایم تا اصلاح کند.

بالاخره آیا مشخص است با همه هزینه‌هایی که در روش‌های جدید برای آبیاری فضای سبز صورت می‌گیرد، مصرف آب در فضای سبز چه میزان است و تا چه موقع کاهش می‌یابد؟ مثلاً آیا مصرف ۵۵۰ لیتری آیا به ۵۰۰ و ۴۰۰ لیتر خواهد رسید؟

بله. ما در همین زمینه، کوشیده‌ایم مصرف را از ۵۵۰ به ۵۰۰ و ۴۰۰ و حتی کمتر کاهش دهیم. البته باید امکانات شهرداری را هم در نظر گرفت. انجام هر کاری در شهرداری مستلزم وجود اعتبار و بودجه است. دولت یک دینار به شهرداری‌ها کمک نمی‌کند و شهرداری‌ها باید خودکفا باشند. به عبارت دیگر دست ما در جیب مردم است. پیشنهاد می‌کنم شرکت آب و فاضلاب بیاید و ۲۵ حلقه چاه ما را تحویل بگیرد و آب فضای سبز شهرداری تأمین کند. هر چه هم خواست صرفه جویی کند. فقط فضای سبز ، سبز بماند.

شما در صحبت‌هایتان به شورای عالی آب اشاره کردید. آیا در کاشان چنین شورایی محقق خواهد شد؟

شورای عالی آب در کشور به ریاست شخص رئیس جمهور و با حضور وزیران نیرو و جهاد کشاورزی برگزار می‌شود و به تناسب دستاوردهای مهمی نیز داشته است.

 در مراکز استان‌ها هم متناسب با شرایط و وضعیت آب، باید شورای عالی آب تشکیل شود. در شهرستان کاشان با توجه به آنکه ساختار شرکت آبفا مستقل از استان است و از طرفی شرایط ویژه و خاص تأمین آب در منطقه به ایجاد تمهیدات لازم و همفکری کلیه مسئولین ذیربط در این بخش نیاز دارد و باید با تشکیل شورای عالی آب در شهرستان که ریاست آن را معاونت استاندار و فرماندار کاشان بعهده داشته باشد، سیاستگذاری در بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی و شرب را با دقت بیشتری برعهده بگیرد. در هر حال ایجاد ساختاری به این شکل که متولی سیاستگذاری در بخش آب شهرستان باشد الزامی و ضروری است. شورای اسلامی شهر نیز در این زمینه برای هر گونه همکاری اعلام آمادگی می‌کند.

ریاست شورای عالی آب به عهده فرماندار شهرستان است. در صورتی که با توجه به اولین نشست خبری و پرسش‌هایی که در این ارتباط مطرح شد و جواب ایشان، به نظر می‌رسد اطلاع درست و دقیقی از چنین شواریی وجود ندارد در صورتی که این موضوع یکی از اولویت‌های شهرستان است.

من هم از کم و کیف شورای عالی آب در شهرستان بی‌اطلاعم. بعضی از سازمان‌ها به صورت خود محور کار می‌کنند.  در صورتی که اینگونه کارها بایستی به صورت جمعی و شورائی انجام شود. در صورتی خواهیم توانست از بحران آب گذر کنیم که همة مجموعه‌ها و سازمان‌های مرتبط تحت شورای عالی آب وارد موضوع شوند و همکاری کنند.

 در گفتگویی که با آقای صدرائیه مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان داشتیم همین موضوع مطرح شد. او نیز حل بحران آب را مستلزم همکاری و کمک تمام مسئولان دانست.

البته یک وقت آقای صدرائیه از شورا و شهرداری کمک ریالی می‌خواهد در حالی که باید بداند شرکت آب و فاضلاب کاشان و شهرداری دو مؤسسه‌ای هستند که از محل درآمد و وجوه دریافتی خدمت‌رسانی می‌کنند و این درخواست غیر منطقی است. ولی همانگونه که عرض کردم شورا و شهرداری آمادگی همکاری را دارند.

شما برای همکاری منتظر دعوت هستید؟

در صورتی که مقررات تشکیل شورای عالی آب، شورای شهر را ملزم به حضور کند شورا نیز شرکت خواهد کرد و الزام دارد، در غیر اینصورت شورا به عنوان یک شرکت کننده با توجه به دیدگاه‌های خود می‌تواند در جلسه شرکت کند.

  سوالم  را از زاویه دیگر می‌پرسم. شورا نسبت به مسائل شهری فعال عمل می‌کند یا منفعل؟ اگر شورای اسلامی شهر فراموش شود یا در فهرست قرار نگیرد حق و حقوق جامعه چه می شود؟ شما نماینده مردم هستید.

شورای اسلامی شهر هیچگاه در رابطه با مسائل شهری منفعل نیست. یک نمونه عرض کنم: در دوره دوم شورا نرخ آب را که دیدیم، نرخ بالایی بود و این برای طبقات پایین جامعه مشکل ایجاد می‌کرد. ما آمدیم چهار پنج ماه روی آن کار کردیم و حتی به تهران رفتیم و با شرکت آب و فاضلاب مرکز گفتگو کردیم و بالاخره موفق شدیم نرخ آب را کاهش دهیم. ولی اینجا موضوع به گونه‌ای دیگر است. ما اصلاً نمی دانیم سیاست‌های کلان آب در شهرستان چیست؟ اگر آب کم شود اول انشعاب صنایع را قطع خواهند کرد. آیا روی چاه‌های کشاورزی نظر دارند؟ من نمی دانم منابع آب شهرستان چگونه است. این‌ها مطالبی است که هر مسئولی باید موضوع را بررسی کند و پیشنهاد خود را بدهد. البته ارتباط شرکت آب و فاضلاب کاشان با شورای اسلامی شهر از دو ماه آخر سال تا حال دو سه مرتبه بوده است و در خصوص مسائل فاضلاب مذاکراتی صورت گرفته است.

نظر شورا و شهرداری در ارتباط با پروژه بزرگ سیستم فاضلاب شهری کاشان چیست؟

از آنجا که اجرای طرح فاضلاب کاشان از نظر افزایش رفاه و بهداشت مردم از یک سو و جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی از سوی دیگر، یکی از زیرساخت‌های شهر کاشان بسیار ضروری و الزامی است و اجرای آن به لحاظ شرایط خاص فنی و مهندسی، معمولاً پر هزینه است. شرکت آب و فاضلاب کاشان موفق شده از محل تسهیلات بانک توسعه اسلامی (I.B.B) اعتبارات لازم را کسب کند و در نتیجه بر اساس اطلاعات موجود طی ۴ سال بخش قابل توجهی از شهر کاشان تحت پوشش فاضلاب قرار خواهد گرفت. با تصفیه فاضلاب استفاده از پساب فاضلاب به عنوان یک منبع آب مطمئن جهت کشاورزی و فضای سبز مورد توجه است.

علاوه بر مشخصات طرح فاضلاب شهر کاشان برخی از کارشناسان به علت کاهش نفوذ آب و عدم افزایش آب‌های زیرزمینی با طرح فاضلاب در کاشان موافق نیستند که در این خصوص پیشنهاد می‌شود شرکت آب و فاضلاب کاشان با ارائه اطلاعات کافی و لازم به این امر توجه کند و مطالعات انجام شده را با تشکیل جلسات توجیهی به اطلاع همگانی برسانند و ابهامات مربوطه را مرتفع کند.

 و سخن آخر؟

منابع آبی جوابگوی نیاز مردم نیست و با توجه به کاهش نزولات آسمانی، باید فرهنگ مصرف آب را بر اساس «شکر نعمت نعمتت افزون کند» به گونه‌ای به مردم بیاموزیم تا قدر این نعمت الهی را بدانند و با استفاده بی‌رویه کُفران نعمت نکند و برکات خداوندی حرمت بگذارند. پیشنهاد می‌شود آموزش درست مصرف کردن از راههای زیر به مردم داده شود:

- استادان و مدیران مراکز آموزشی، دانش‌آموزان و دانشجویان را به مصرف بهینه آب آگاه کنند به گونه‌ای که جوانان و نوجوانان در خانه‌های خود، مدافع مصرف صحیح آب باشند و پدران و مادران خود را از اهمیت کار آگاه کنند و تأکید کنند که که ما مصرف کنندگان آینده آب خواهیم بود و نباید بگذاریم در آینده مشکلاتی برای جامعه بوجود آید.

- روحانیت محترم، مردم را بر اساس اصول قرآنی و به استناد روایات، به وظیفه مصرف صحیح مخصوصاً آب آگاه نمایند و جامعه را از مصرف بی‌رویه آب بپرهیزند.

- از طریق تبلیغات سالم و خانگی اطلاعات لازم به شهروندان داده شود تا ضمن رعایت مصرف آب از پرداخت هزینه‌های زائد برای خانوار و هزینه‌های تولید آب جلوگیری شود.

- سازمان‌های دولتی و شهرداری‌ها ضمن حفظ فضای سبز و بهداشت محیط با برنامه‌ریزی و اصلاح سیستم‌های آبی با استفاده از تکنولوژی روز، تمهیدات لازم برای مصرف حداقل آب مورد نیاز فراهم نمایند.

- مصارف خانگی، صنعتی و ساختمانی نیز سیستم داخلی خود را با شیرهای الکترونیکی در خروجی آب مجهز کنند و در صورت داشتن فضای سبز بکوشند از سیستم قطره‌ای استفاده نمایند.

- شورای شهر از طریق شهرداری و فرهنگسرای مهر تلاش کند تا آموزش لازم به شهروندان داده شود.

- بسیاری از کشورها حتی با داشتن آب کافی سرانه مصرف کمتری نسبت به کشور ما دارند. باید به مردم در این زمینه آگاهی داده شود چنانچه مصرف آب در کشور ایران بهینه شود جمعیتی بیشتر از دو تا سه برابر را جوابگو خواهد بود.

ماهنامه بهشت پنهان

روزنامه کاشان 26 آذرماه 90