صبوری فرزندان سیلک

یادداشت
صبوری فرزندان سیلک
محمد دهقانی آرانی*

تهران – خیابان امام خمینی (ره)، میدان حسن‌آباد، موزه ایران باستان.
وارد سالن بزرگ موزه می‌شوی. دست راست، بزرگترین و نخستین ویترین، مربوط به آثار باستانی کشف شده از تپه‌های سیلک با پیشینه‌ای حدود هشت هزار سال.
ویترین، انباشته از انواع اسباب و وسایلی برای یک زندگی ساده، امّا به تمام معنا اجتماعی. وسایلی ساخته شده از سنگ و گاهی سفال از دیگ و دیگچه، آبخوری، وسیلة انباشت غله و... مهمتر از همه، یک شمشیر تمام سنگ، برای دفاع از شهر در برابر دشمن.
پروفسور گریشمن، باستان‌شناس مشهور فرانسوی که سال‌های متمادی روی آثار تپه‌های سیلک به تحقیق و بررسی پرداخته، معتقد است: «تپه سیلک، نخستین نقطه مسکونی در فلات قاره است.»
او می‌گوید: سیلک‌نشینان برای بزرگان خانواده و نیز همسایگان خود، احترام خاصی قائل بودند. سردر خانه‌ها و اتاق‌ها را آنقدر کوتاه می‌ساختند که تازه وارد، ناگزیر با حالتی تعظیم و تکریم وارد شوند.
برخی بر این عقیده‌اند که سیلک‌نشینان از آب لوله‌کشی استفاده می‌کردند، آب از چشمه سلیمانیه از طریق لوله‌های سفالین به سیلک می‌رسید و ساکنانش، آبی سالم و گوارا می‌نوشیدند.
گریشمن، انسان‌های سیلک را مقاوم، صبور و دارای پشتکاری شگفت‌انگیز می‌داند و بر این باور است که هر بار خانه‌های آنان بر اثر وقوع حادثه‌ای ویران می‌شد، بی‌آنکه مأیوس شوند و خم به ابرو بیاورند، بار دیگر دست به کار می‌شدند و بر روی ویرانه‌ها و یا اندکی دورتر، خانه و کاشانة تازه‌ای بنا می‌کردند. وجود چند تپه در کنار هم، مؤید همین ادّعاست.
... و امروز جای شگفتی نیست که شاهد شکیبایی و نیز پشتکار غرورآفرین زنان و مردانی از نسل سیلک‌نشینان در شهر پیر تاریخ باشیم و بر این صبوری آنان آفرین بگوییم.
ماههاست کوچه‌ها و خیابان‌های شهر، به بدترین شکل ممکن، آماج تیغه‌های تیز و بیرحم ماشین و بولدوزر و نیز بیل و کلنگ قرار گرفته و تخریب و ویرانی‌ها، زندگی را بر بخش بزرگی از مردم شهر، سخت و طاقت‌فرسا کرده است. گذرگاهها در مواردی بسیار، بر روی خودروها بسته شده و خیابان‌ها با دست‌اندازهای فراوان، امان اتومبیل‌سواران و موتورسواران و حتی عابران پیاده را بریده است.
گردو خاک ناشی از کند و کاوها، زندگی بسیاری را به تلخی و تباهی کشیده و هزار و یک مشکل دیگر که شهروندان از آن آگاهند. امّا شکیبایی مردم از زن و مرد و کوچک و بزرگ در حدی است که کمتر اعتراضی از آنها به گوش می‌رسد و این شکیبایی هیچ علت و دلیلی جز فرهنگ والا و فرهیختگی فرزندان سیلک ندارد. آنان به این واقعیت پی‌برده‌اند که اگر امروز ناگزیرند برخی از مشکلات و نارسایی‌ها را تحمل کنند در آینده‌ای نه چندان دور از مواهب و ثمرات آن بهره کافی خواهند برد. کاشانی‌های فهیم می‌دانند، زندگی امروز در شهری چون دارالمومنین به «شبکه فاضلاب» نیازی مبرم دارد و بدین سبب ضمن ارج نهادن به سازمان‌ها و نهادهایی که در اجرای این طرح عظیم تلاش می‌کنند، باید از همکاری و همیاری با آنها نیز دریغ نورزند.
برای ایجاد شبکه فاضلاب در کاشان، به عنوان یکی از اساسی‌ترین طرح‌های زیربنایی، میلیاردها تومان از بودجه مملکت صرف شده است و اجرای این طرح، هدفی جز تأمین رفاه و سلامت شهروندان ندارد، و مردم نیز بدین سبب با همکاری‌های مثال‌زدنی خویش، امکان تسریع در اجرای برنامه‌ها را در تمام زمینه‌ها فراهم می‌آورند.
بدیهی است آنچه درباره شکیبایی ناشی از فرهنگ بالای مردم شریف کاشان آمد، بدین معنا نیست که مجریان طرح در سرعت بخشیدن در اجرای برنامه‌های خود از هیچ تلاشی فروگذار نکنند. همچنان که مسئولان و متصدیان امور نیز عقیده‌ای جُز این ندارند و از همة فرصت‌ها و امکانات خود برای اجرای هرچه سریع‌تر طرح به نحو شایسته‌ای بهره می‌برند.
مردم انتظار دارند برنامه‌ریزان و مجریان شبکه فاضلاب، همراه با تسریع در اجرای طرح، به گونه‌ای عمل کنند که در آینده و پس از راه‌اندازی شبکه، هیچ مشکلی در بهره‌برداری از آن به وجود نیاید و بودجه‌ای که به عنوان امانت از بیت‌المال در دست آنان است، به شیوه‌ای صرف شود که کاشان تا سال‌های دور، بتوانند از این شبکه به نحوی مطلوب استفاده کنند. ان‌شاءالله
* روزنامه‌نگار و نویسنده